Dr Vladimir Grečić, Marko Lopušina: Srbi u Boliviji, Urugvaju i Peruu

U Boliviju i Urugvaj naši ljudi su odlazili mahom između dva svetska rata, dok su Peru naseljavali još u drugoj polovini XIX veka…

Bolivija

U Boliviju su naši doseljenici, od kojih je najveći broj bio sa dalmatinskih ostrva, dolazili iz Čilea u periodu između dva svetska rata, kada su Baburica, Petrinović i Lukinović prodali svoje rudnike šalitre, pa je jedan deo naših ljudi, koji je za njih radio i imao nešto ušteđevine, ostao bez posla i iselio se u Boliviju, gde je uložio novac u trgovinu, ostajući tamo do današnjih dana. Bivši ambasador SFRJ u Boliviji, Aleksandar Demajo, pored ostalog piše (1991) i sledeće:

„U La Pazu je živeo naš iseljenik iz Crne Gore, iz Rijeke Crnojevića, Cvetko-Cezar Petrinović. Bavio se izgradnjom puteva, imao je jedno od najvećih bolivijskih građevinskih preduzeća za niskogradnju, zajedno sa svojim vrednim sinovima. Bio je uzor poslovne upornosti i marljivosti, tokom celog života u Boliviji u koju je posle Prvog svetskog rata došao kao mladić. Oženio se Crnogorkom iz cetinjske porodice Ražnatović“.

Građenjem puteva i mostova i na visinama preko 4.500 metara bavili su se najviše Crnogorci, što nije nelogično kad se uzmu u obzir sličnosti između opasnih crnogorskih puteva i terena u Boliviji. U istoriju gradnje puteva u bolivijskim Andima ugrađena su i crnogorska imena Dabetić, Ražnatović, Selić, Kostić…(Demajo, 1991). Među uspešnim građevinarima pominje se i Vladimir Popović iz Beograda, koji je dosta gradio upravo u La Pazu (Mišović, 1993). Razume se, naši ljudi u Boliviji su se bavili i drugim delatnostima, naročito trgovinom i hotelijerstvom. Oni su živeli uglavnom u La Pazu, Kočabambi i Oruru.

Urugvaj

U Urugvaj su se Srbi doseljavali, uglavnom, posle Prvog svetskog rata. Srpski iseljenici su poticali iz Hercegovine. Gotovo su svi stizali u Montevideo i u njegova industrijska predgrađa. Zapošljavali su se u industriji mesa, građevinarstvu, a manji broj se okrenuo poljoprivredi.

Naših ljudi ima najviše u Oruru, Uniju i Potosiju, a nešto malo i u Montevideu. Jugoslovenskih iseljenika ima do dve hiljade, od čega su oko 90% Hrvati. Crnogorci i Srbi su se okupljali oko Jugoslovenskog doma i folklornog društva „Bratstvo“.

Peru

U Peruu je takođe živeo jedan broj srpskih iseljenika koji se bavio uglavnom trgovinom. Većina je živela u glavnom gradu Limi i njegovoj okolini. Milan Petković, iz Boke Kotorske, osnovao je 1906. godine Slavjansko dobrotvorno društvo. Zajedno sa potomcima, Jugoslovena u Peruu ima do pet hiljada. Sem Lime, nastanjeni su i u Kalau i Kero de Pasku. Danas su to imućni ljudi. Srbi i Crnogorci su godinama živeli zajedno sa Hrvatima, pa je logično bilo i da postanu članovi društva „Dubrovnik“, čiji je predsednik Ivan Orlić Maračić, a blagajnik Milan Milojević. Pored njih dvojice, ugledni biznismen i Srbin je i Dragi Nestorović, industrijalac mesa, koji je već dolazio u Beograd. Naši iseljenici u Južnoj Americi su prvu organizaciju Društvo slavjansko od dobročinstva stvorili baš u Peruu 1871. godine. Iz njega je 1906. godine izniklo u Kalau i Slavjansko dobrotvorno društvo, čiji su članovi bili doseljenici Crnogorci i Srbi.

Izvod iz knjige Svi Srbi sveta Vladimira Grečića i Marka Lopušine, Beograd, 1994.