Temelji pravoslavlja u Argentini postavljeni su među srpskim iseljenicima tek iza Drugog svetskog rata
Argentina je u prošlosti bila izrazito imigraciona država, najviše zbog slabe naseljenosti velikih površina obradive zemlje. Sve dok nisu okončani građanski sukobi 1853. godine, ova zemlja je bila nestabilna za doseljavanje i dok nije donet novi Ustav koji je podstakao useljavanje, nije se statistički govorilo o novim žiteljima Argentine. Ali, zato je od 1857. godine do 1908. u Argentinu došlo čak 4,2 miliona ljudi. Od južnoslovenskih naroda na listi doseljenika našli su se i Crnogorci – 300, Srbijanci – 21, ali i mnogi Srbi iz Austro-Ugarske – oko 500. Argentinski imigracioni zakon, shodno Ustavu, davao je strancima „veliku slobodu i široke mogućnosti – sva civilna prava građanina, bez obaveze da prihvate argentinsko državljanstvo“ (Antić, 1987).
Izaslanik Jugoslovenskog odbora iz Londona, gospodin Mića Micić je u svojim izveštajima 1914. godine zabeležio da su se naši iseljenici mogli podeliti na dve grupe: jedni su živeli u samom Buenos Ajresu, a drugi su bili rasuti po unutrašnjosti Argentine. U glavnom gradu uspešni su bili samo brodovlasnici, braća Nikola i Miho Mihanović i par ljudi njima privrženih, jer su kod braće bile koncentrisane konzularne obaveze, ali i privilegije Beča. U provinciji, srpski doseljenici su bili poljoprivrednici, najviše u okolini Santa Fea i Patagoniji, gde su se bavili stočarstvom. Zbog velike udaljenosti taj srpski „puk“ nije mogao značajnije da učestvuje u radu jugoslovenske kolonije.
Prva društva u kojima su se okupili Crnogorci, Srbi, Hrvati, Slovenci, nastala su onog trenutka kada su 1878. godine shvatili da će samoorganizovanjem najbolje pomoći sebi. U Argentini je te godine niklo austrougarsko društvo uzajamne pomoći i to pod patronatom Nikole Mihanovića. Don Mihanović je bio osnivač argentinske trgovačke mornarice. Testamentom je odredio da njegova kuća, posle njegove smrti (1929), postane jugoslovenska ambasada.
Nacionalno svesni iseljenici, koji nisu želeli mecenstvo Beča, tri godine kasnije formirali su u Buenos Ajresu svoje Slavjansko društvo uzajamne pomoći. U okviru društva otvorena je i čitaonica „Spavajući lav“, iz čije je direkcije nastao i prvi južnoamerički iseljenički list „Iskra slavjanske slobode“. Počasni predsednik ovog društva bio je Miloš Vukasović, inače pomorski kapetan, a sekretar njegov brat Božo Vukasović („Vjesnik“, 1982). Samo društvo, kao i list, vrlo brzo su nestali sa iseljeničke političke scene. Međutim, umesto njega, već 1900. u Argentini je formirano novo Slavjansko društvo, a osam godina kasnije i Društvo iseljenih Jugoslovena za materinsku reč. Udruženi iseljenici su u predgrađu glavnog grada podigli i Jugoslovenski dom, u kome je pune trideset i tri godine radila i folklorna sekcija „Jorgovan“. Ta jugoslovenska kuća počela je da se zida 1939. a završena je 1941. godine. Za srpske doseljenike najznačajniju ulogu imao je Glavni odbor za pripomoć Crvenog krsta srpsko-crnogorskog, koji je počeo sa radom u Rosariju 1912. godine, kao i Jugoslovenski dom. Nosilac tog posla bio je predsednik Doma i folklornog društva, stari Banaćanin i Beograđanin, gospodin Milorad Vujičić.
Među uglednim i starijim crnogorskim iseljenicima u Argentini pominje se često familija Radonjić, koja vodi poreklo iz Njeguša. Radonjići su došli u Buenos Ajres još 1870. godine. Prvi među njima afirmisao se Dušan Radonjić, koji je postao ugledan biznismen i direktor lista „El economista“. Bio je zet Milana Stojadinovića. Sin Dušana Radonjića, Huan Radonjić, danas je poznati argentinski političar, a njegova ćerka Vanesa Radonjić je sa šesnaest godina 1986. godine postala argentinska kraljica lepote. Argentinci pamte i Huana Vučetića, kriminalističkog inspektora koji je izmislio daktiloskopiju. Mile Kovačević je vlasnik velike farme sa tridesetak hiljada ovaca, a Dragomir Kostić ugledan srpski emigrant i utemeljivač Srpske pravoslavne crkve u Argentini („Pogledi“, 1993).
Temelji pravoslavlja u Argentini postavljeni su među srpskim iseljenicima tek iza Drugog svetskog rata. Prva crkveno-školska opština, čije je sedište bilo u privatnoj kući jednog doseljenika, bila je prethodnica Svetosavskom hramu u Buenos Ajresu. Inicijativu je dao prota Radojica, zajedno sa predsednikom opštine Jovanom Vučkovićem i parohijanima dr Borom Avramovićem i porodicama Babić, Marjanović, Radiš, Radić. Podršku su dali i otac Dositej, zatim episkop Mitrofan i Patrijaršija iz Beograda, tako da je crkva Svetog Save počela da se zida 1987. godine. Novi hram je kopija crkve kralja Milutina iz manastira Studenica. Njegov paroh je jerej Sava Bosanac.
Posle Drugog svetskog rata, srpski iseljenici u Argentini formirali su i Srpsko kulturno društvo Sveti Sava, koje je vodio Drago Vukojčić. U provinciji Santa Fe danas radi i Jugoslovenski pravoslavni centar, čiji je predsednik Mitar Gvozdenović, dok Jugoslovensko društvo „Njegoš“ vodi Danilo Marković. Prvu i jedinu zvaničnu posetu jugoslovenskoj, a i srpskoj koloniji u Argentini predstavnici bivše SFRJ učinili su 1988. godine. Međutim, veze zvaničnog Beograda s Argentinom su i posle te posete pa sve do danas ostale slabe i povremene. To, međutim, ne znači da su argentinski Srbi i Crnogorci zaboravili Otadžbinu, već su se devedesetih godina aktivno uključili u slanje humanitarne pomoći, ali i u medijske okršaje sa tamošnjim novinskim i televizijskim redakcijama. Veoma je aktivan u tome bio Dragomir Kostić, sekretar crkvenoškolske opštine Sveti Sava u Argentini.
Izvod iz knjige Svi Srbi sveta Vladimira Grečića i Marka Lopušine, Beograd, 1994.
